Seðlabankinn úti í mýri . . . . .

Skoðaði Framsóknarsvörin.   Sýnist þau vera fyrirsjáanleg - - og ekki koma á óvart.  

Hvers vegna voru lækkaðir skattar á betur stæða á síðustu 4 árum?  Hvers vegna var bindiskylda bankanna ekki aukin - heldur aflétt nánast?    Hvers vegna hækka vextir í þeim hluta hagkerfisins sem fungerar á ISK með verðtryggingu - - og leiða til þess að spákaupmenn fara að sækja sér vaxtamun inn til Íslands?   

  Heldur Seðlabankinn virkilega að hagstjórnarlíkan bankans hafi verið rétt stillt frá  upphafi  - það séu bara einhverjir aðrir sem hafa gert mistök?

Var Seðlabankinn ekki á Íslandi þetta síðasta tímabil frá 2003? 

Ætlar Seðlabankinn að þvinga fram varanlega frystingu fasteignaviðskipta og þannig rústa byggingariðnaðinn og verktakastarfsemi í landinu?   Hefur Seðlabanki Íslands engin tök á að kynna sér forsendur fyrir aðgerðum Englandsbanka - - sem spýtir inn 50 milljörðum punda til að koma viðskiptum og byggingum aftur af stað í Bretlandi?    Kannski var ekki rætt um þetta þegar Geirr Haarde sótti Gordon Brown heim um daginn (eða það má amk. ekki segja frá því hafi svo verið).

Engin rök fyrir örvandi aðgerðum ríkisins

Athugasemdir

[Gunn (IP-tala skráð) 28.4.2008 kl. 17:48]

 

Það er rétt að það hafa verið gerð gríðarleg hagfræðileg mistök í íslenskri efnahagsstjórn.  Stjórntæki Seðlabankans eru í raun fá og mikilvægt að það dragi allir hlassið í eina átt.  Þetta er því miður engin skammtímavandi þetta er afleiðing margra ára uppsafnaðs vanda.  Það hefur í áraraðir verið varað við þessu að þessu líkt gæti gerst og ætti engum að koma á óvart. 

Einkavæðing bankanna og tryggingafélaganna var stórefldasta rán Íslandssögunar. Þar sem eigum ríkisins var skipt milli fólks og fylkinga með græn og blá flokkskírteini.  Þessu má líkja við einkavæðingu Rússlands á 9 áratug þessarar aldar.  Ég gæti týnt ótal dæmi þar sem illa var að málum staðið og fólk sat báðum megin við borðið og hafði fleirri hatta á höfði.  Í stað þess að fá inn erlenda stórbanka með nægt fjármagn og eðlislæga varkárni var þessum stofnunum úthlutað innlendum aðilum með sterk pólítisk ítök.  Þetta gekk framanaf vel.  Lágir vextir á alþjóðafjármálamörkuðum og ofurhátt gengi krónunnar gerði þessa banka að að peningavélum fyrir eigendur sína. Þeir tóku lán í erlendri mynt á erlendum lánum og endurlánuðu þetta mörlandanum fyrir bílum, flatskjáum og öðru drasli og græddu vel.  Í stað þess að leggja hömlur á þetta var af einhverjum óskýrðum ástæðum einhliða afnumin bindiskylda Seðlabankans sem er ein leiðin til að minnka lánsfé í umferð og þarmeð draga úr þennslu.  Þá ráðstöfun skilja fæstir enda fyrir henni lágu engin hagfræðileg rök eins og þú kemur inná.  Í stað þess að auka álögur, tolla og stemma stigu við innflutningi var ausið olíu á eldinn með að auka enn á framboð á lánsfjármagni.   Sem við var að búast steig fasteignamarkaður ótrúlega úr öllum fasa við aukningu á rauntekjum fólks og undir þessu kynntu opinberar lánastofnanir eins og Íbúðarlánasjóður.  Við erum núna með stórlega ofmetinn fasteignamarkað sem liggur eins og tikkandi sprengja í farangri okkar.  Lánin eru vísitölutryggð og sumir hafa að hluta eða öllu leiti erlend lán.  Við erum með okkar óleystu "subprime krísu" sem ég held að sé hlutfallslega mikið stærri en þessi í USA. Stór er ábyrgð Íbúðarlánasjóðs og bankanna í henni.  Bankarnir "okkar" eru að sigla í gegnum þessa erlendu krísu þar sem þeir eru búnir að þenjast um of og of hratt á erlendu lánsfé og núna bíður þeirra þessi íslenska "subprime krísa".  Það er offramboð á íbúðum sem á kannski eftir að aukast ef fólk flyst af landi burtu.  Hvað þurfa margar fjölskyldur að fara á hausinn og ráða ekki við lán til að hrinda af stað skriðunni?  Hér er metið að það sé um 18 mánaða "birgðir"/ "bið eftir sölu" af húsum á sölu miðað við að í USA á hátindi "subprime" "krísunnar" voru 10 mánaða "birgðir".

Íslenska krónan er minnsti fljótandi gjaldmiðill í heimi.  Íslendingar græddu stórlega á krónunni um tíma og væntanlega munu þessi 3 helstu góðærisárin vera sá mesti gósentími Íslandssögunar. Það voru engin hagfræðilegar ástæður fyrir því að hún héldist svona há.  Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn mat raungengi íslensku krónunnar á vísitölunni 150-190 á haustmánuðum 2007, en þá var gengi hennar á 115 og er núna í kringum 150. 

Þessi verðbólga er afurð gengisfalls krónunnar.  Þetta er ekki góðærisverðbólga þetta er gamla kreppuverðbólgan sem er kominn og til að sigrast á henni þarf að styrkja krónuna og snúa við viðskiptahallanum. Sársaukafullar aðgerðir sem verða mun sársaukafyllri vegna lélegrar hagstjórnar síðustu ára.  Það þarf að minnka lánsfé í umferð en ekki dæla inn lánsfé til að halda loftinu í uppblásnum fasteignamarkaði.  Ef sú leið verður farin þá rýrum við krónuna trausti og hún fellur enn í gengi og við fáum óðaverðbólgu.  Lánin sem annað hvort eru bundin við erlendan gjaldmiðil eða vísitölutryggð við krónu stórhækka þá og fólk ræður ekki við afborganirnar.  Við getum ekki lengur tekið þá stefnu að fórna sparifjáreigendum eins og var gert forðum.  Þessi lán eru tekin erlendis og þarf að borga.  Nú þarf að fórna skuldurunum og láta loftið fara úr fasteignamarkaðnum en hindra fjöldagjaldþrot sem gæti komið ef verðbólgan æðir upp og það gerir hún ef við sökkvum krónunni.  Ríkissjóður kemur frá góðærinu, skuldlaus en eignalaus og án gjaldeyrisvarasjóðs sem gæti hafa bjargað okkur núna.  Evran er ekki nein lausn fyrir okkur í þessari stöðu. Kanski seinna þegar fyrir því eru hagfræðilegar staðreyndir.  Það er örugglega skynsamlegt að hyggja að því. Það kemur enginn og borgar barreikninginn okkar.  Við erum núna milli fleiri elda og komumst ekki óbrennd frá þessu.  Þeir sem keyptu í toppi eða aðilar í byggingargeiranum verða verst úti. 

[Johnny Bravo, 28.4.2008 kl. 18:05]

Vó margar spurning og slatti af samsæriskenningum.

 Lækkaðir skattar, var rangt. Var lélegt af ríkistjórninni að gera það. Það erum við sammála um. Skatta hækkanir og mikill afgangur, hefði verið rétt og dregið hér úr allri þessari þenslu sem endaði svo bara í verðbólgu.

Seðlabankinn hefði getað aukið bindiskyldu, en aðallega hefðu þeir ekki átt að lækka vexti svona mikið 2002-2004 að allir færu í lántöku. Meðaltalið er 9% um að gera að halda sig þar +- 2-3%

 Skil ekki síðustu spurninguna í fyrstu málsgrein, það er verið að hækka vexti til að minnka lántökur sem minnkar eftirspurn og þar af leiðandi verðbólgu.

Seðlabankinn hefur náttúrulega gert þau mistök að taka sig ekki til og skrifa skýrslu 2005-2006 og vara ríkistjórnina við því að skila ekki alvöru afgangi og einnig gerðu þeir mistök að vera að hafa húsnæði inní þeirri VNV sem þeir eru að reyna að stýra, húsnæðið verður að fá að hækka annars fáum við aldrei lægri vexti og þar með svipaða vexti og aðrar myntir og þar með stöðuleika.

Seðlabankinn var á Íslandi og ég hvet þig til að tala um alla hagsveifluna frá ársbyrjun 2001, stýrivextir í mars 2001 voru 11,7, voru svo lækkaðir í skammsýni í 5% á 24mánuðum og voru þar niðri til maí 2004. og hafa bara hækkað síðan.

4 ár og engar skattahækkanir, engin afgangur, bara 10% hærri vextir.

Byggingarframkvæmdir hafa verið of miklar, hækkanir á húsnæðisverði og gott aðgengi að lánsfjármagni fyrir verktaka og fólk hefur gert þetta að verkum og svo frjálst aðgengi ESB vinnuafls að koma hingað.

En á meðan Seðlabankinn notar vexti til að halda húsnæðisverði stöðugu, sem þú kallar að frysta markaðinn, verðum við með hærrivexti og lægra húsnæðisverð en annarsstaðar. td. kostar m2 50% meira í Køben en í RVK. 

Seðlabankar virka alstaðar eins, breyta vöxtum eftir verðbólgu.

En þær eru mismunandi ríkistjórnirnar.

En hver veit hvað er best til langs tíma. Halli á ríkissjóði og offjárfesting og þensla og gott atvinnuástand hefur farnast okkur vel og við tekið framúr öllum þjóðum ESB í þjóðhagsframleiðslu á hvern einstakling, vöxtur umfram verðbólgu hefur verið hæstur hér og atvinnuleysið svo lágt að þeir trúa því ekki í ESB löndum.

Held að við lifum alveg af 1 ár með 1% hærri verðbólgu en launahækkanir.

Allt byggt á geggjuðu magni af fiski, auðveldri framleiðslu rafmagns og svo hugviti. Lyfja, banka, Össur, tölvu svo eitthvað sé nefnt.

[Johnny Bravo, 28.4.2008 kl. 18:18]

Langar að svara Gunn: hér að ofan.

Ástandið er ekkert bönkunum að kenna, þeir koma að markaði sem vantar lánsfé, þegar vextir eru lágir, þeir eiga að stunda þau viðskipti sem eftirspurn er fyrir. Alveg eins og símafyrirtæki á ekki að neita kúnnum um vörur eða þjónustu. Fjármagnssveltið og kommúnistískur rekstur banka í 100ár var vandamálið, ekki það sem það hlaut að enda með að þeir fengju að reka sig í friði.

Húsnæðismarkaðurinn er ekkert ofmetin í 101-108 og þar mun húsnæði ekkert lækka. En það er orðið offramboð á blokkaríbúðum í úthverfum, en fólk fer að flytja frá mömmu og pabba og utan af landi í þetta nóg er af vinnu í borg tækifæranna. 

Skil ekki skilgreiningar á verðbólgu sem Gunn. telur til, en verðhækkanir koma núna til vegna veikingar krónunnar og það er rétt að til að verðbólgan lækki þarf krónan að styrkjast eða standa í stað og það gerir hún með svo háa stýrivexti til að laða að erlent fjármagn, eftirspurn eftir krónunni mun styrkja gengi hennar.

Spari fjár eigendur hafa það gott. Fá 14-15% vexti og þú hallmælir háum vöxtum og fljótandi krónu, einmitt það sem gerir það að verkum að sparifjáreigendur tapa aldrei. En ég er sammála um að það á ekki að lána meira eins og eigandi bloggsins vill, en ILS ætti að vera með aðeins hærri vexti og lána 90% og það á ekki að hringla í lánshlutfallinu.

 Auðvitað er það misjafnt hvernig menn koma út úr þessu, en til þess er leikurinn gerður. Maður getur ekki alltaf unnið.

[Gunn (IP-tala skráð) 28.4.2008 kl. 18:35]

Við íslendingar erum skuldugasta þjóð jarðar, hehe.... miðað við íbúatölu.  Í öðrum löndum er þak á lántökum þ.e.a.s enginn fær nánast hærri lán (heildarlán bíll og hús) en 2,5 föld árslaun og á hávaxtalandi eins og Íslandi væri það jafnvel ennþá lægra kanski ekki nema 2 föld árslaun.  Það eru enginn mannréttindi að fá lán. Þessi ótrúlega þennsla hefur haft þau áhrif að tekjur ríkissins hafa aukist vegna aukinnar veltu og tekna vegna veltuskatta ekki vegna aukinnar skattheimtu.  Vandamálið er að þetta á eftir að snúast við og samkv. spá Seðlabankans birt í Peningamálum er spáð að halli ríkissjóðs verði 7% af Landsframleiðslu eftir 2 ár eða 2010 það gerir það að verkum að ríkissjóður þarf einnig að afla lána til að fjármagna sig og svigrúmið þannig lítið til aðgerða.

Hitt er rétt að það er hagur útflutningsútveganna að fá lægri krónu og í þinni upptalningu gleymist Ferðamannaþjónustan.  Sem betur fer hafa menn haft vit á að virkja og auka stóriðju sem verður okkar lending.  Tölvubransinn er lítill og að mér vitandi er Össur ekki með neinn útflutning frá Íslandi og að mér skilst  framleiðslan er að mestu flutt erlendis.  Bankarnir eru með sitt "overhead" á Íslandi og verða þeir verða væntanlega hart úti í sparnaðaraðgerðum.  Örlög þeirra verða ákveðin erlendis, það var haft eftir Björgólfi Thor sjálfum í Morgunblaðinu, af þeirra lánadrottnum hvort þeir verða sameinaðir, bitaðir eða starfsemin látin óbreytt veit ég ekki.  Örlög Decode ráðast á árinu og hefur það fyrirtæki verið rekið með 90 miljón dollara tapi undanfarin ár og eigið fé þeirra var 90 miljónir dollara um áramótin og eiga þeir því fé til óbreytts rekstrar út árið og þá er það búið. Mörg fyirtæki skráð á íslenska markaðinn eru með starfsemi erlendis skila litlu sem engu í þjóðarbúið nægir þar að minna á Existu. 

Þetta breytir ekki því að lendingin verður hörð og vandamál okkar að við erum reyrð við krónuna.  Þetta hagnaðist okkur áður en er núna orðið okkar megin vandamál.  Hagur okkar er bundinn krónunni og ef við veikjum hana þá rjúka upp vextir/lán vegna verðtryggingar og bindingar við aðra sterkari gjaldmiðla.  Það er því ekki svo margir góðir hagstjórnarlegir kostir. Við þurfum að auka sparnað, minnka innflutning og minnka lántökur, það verður sársaukafullt.  Verðbólga verður há henni er spáð yfir 11% og væri ég ekki hissa á að hún færi yfir 15%. 

[Gunn (IP-tala skráð) 28.4.2008 kl. 19:00]

Árið 2009, þ.e.a.s. á næsta ári koma til endurskoðunar (5 ára) lánasamningar og væntanlega verða þar stórfeldar hækkanir á greiðslum fólks. 
Ástæða þess að fasteignamarkaðurinn rauk upp 50% frá 2002 var bættur kaupmáttur vegna "ofurkrónu", stórfelt framboð á lánsfé (á erlendum mörkuðum) sem gerði bönkunum kleyft að fá hagstæð lánskjör erlendis auk þess að þá nutu bankarnir ennþá trausts á alþjóðlegum lánamörkuðum.  Vandamálið er að verðmat er úr tengslum við rauntekjur fólks.  Rauntekjur minnka vegna verðfalls krónunnar, minnkað aðgengi að fjármagni og hert eftirlit með útlánum gerir fjármögnun erfiðari.  Þetta minnkar allt eftirspurn og verð ræðst af framboð og eftirspurn.  Það er enginn hreyfing á fasteignamarkaðnum á Íslandi í dag.  
Afleiðingar þessa stórfellda verðfalls krónunnar eru ekki ennþá komin í hagkerfið að fullum þunga og ekki farin að hafa áhrif á vísitölur og afborganir en þegar það fer að gerast sérstaklega þegar fólk fer að komast í erfiðleika við að borga og þarf að selja.  Lánin fylgja því.  Fyrst reynir það að selja bílana og sumarbústaðina síðan koma húsin....
Þetta hefur gerst í nágrannalöndum okkar.  Í Noregi féll húsnæðisverð 40-60% á 2 árum fyrir 20 árum síðan og fólk fór frá húsunum með skuldir á bakinu sem það er sumt ennþá að greiða af í dag.  Þetta er að gerast í Bandaríkjunum og Englandi, hvers vegna ekki á Íslandi? .....  Vandamálið hjá okkur er kanski ennþá erfiðari vegna smæðar hagkerfisins og ekki minnst geygvænlegrar skuldastöðu grefur allt aukið aðgengi að lánum undan krónunni og það bitnar sérstaklega á þeim mest skuldsettu sem geta kiknað.  Þannig erum við komin í víthring sem ekki er auðvelt að komast út úr´.